XVI. Yüzyılda Ege Bölgesinde Mevleviliğin Yayılması ve Sebepleri

Öz

XIII ve XIV. yüzyıllarda Mevlâna, Sultan Veled ve Ulu Ârif Çelebi’nin ziyaretleriyle ilk Mevlevilik kültürünün yerleştiği Afyon, Kütahya, Denizli, Muğla ve çevresi, XVI. yüzyılda Mevlâna soyundan olan Dîvâne Mehmed Çelebi ve yakın müridi Şâhidî Dede’nin seyahatleri neticesinde daha da ön plana çıkmış; Mevlevilik açısından tarihinin en parlak dönemini yaşamıştır. Bunun siyasi sebeplerinin temelinde, bu bölgedeki en etkin Beylik olan ve Mevlâna ailesiyle akrabalıkları bulunan Germiyanoğulları ve onların hanedanından gelen İnançoğulları ile Selçukluların vezirliğini de yapan Sâhib Atâ Fahreddin Ali’nin oğullarının Afyon ve civarında Mevlevilere yakın destek olmaları gelmekte; Osmanlıların hakimiyetinden sonra ise Denizli ve çevresinde idari görevlerde bulunan Sultan Alemşah gibi şehzadelerin maddi-manevi destekleri de önemli rol oynamaktadır. Aynı zamanda, Sultan Bâyezid’le evlenen Devlet Hatun’un kardeşi Hızır Paşa’nın torunu olmakla Osmanlı sülalesiyle akrabalığı da bulunan Dîvâne Mehmed Çelebi’nin, Şâhidî ve diğer müritleriyle birlikte, anılan bölgede köy köy dolaşarak Mesnevî’yi şerh etmeleri, semâ’ yapmaları ve vaazlar vermeleri neticesinde de yöre halkının Mevleviliğe olan meyli artmıştır. Dîvâne Mehmed Çelebi’nin de, hem Mevlâna soyundan gelmesi hem de siyasilerle olan akrabalığı, onun çok rahat davranışlar sergilemesine sebep olmuştur.